‘An Foclóirí’ le Colm Breathnach
‘Má thánn tú chomh cliste sin,’ a dúirt mo chroí liom,
‘ba cheart go mbeadh focal agat ar an mothú seo.’
Cuirim iad ar stór i bhfoclóirí
is liostaí, i gcuimhne ríomhairí
Ach níl aon fhocal agam air seo fós.
n’fheadar, aiféala, b’fhéidir.
as na focail go léir go bpléim leo.
Deinim iad a scagadh, a dhíochlaonadh,
Le caoinchead Choilm Bhreathnaigh agus Cló Iar-Chonnacht. Céadfhoilsíodh sa chnuasach An Fear Marbh (Cló Iar-Chonnacht, 1998).
Máirín Nic Eoin: Tá sé an-chumhachtach an dán sin, a Choilm, is bhí tú i do théarmeolaí nuair a nuair a chum tú an dán...
Colm Breathnach: Do bhíos. Is ea. Bhínn an lá ar fad ag plé, ag plé le focail, ag plé le le cruinneas, conas tú féin a chur in iúl is gach rud mar sin i i gcúrsaí eolaíochta, agus matamaitice, ceimice agus rudaí mar sin agus cúrsaí gnó agus a leithéid, ach ag an am gcéanna, b’fhéidir, istigh ansan bhíos ag iarraidh mé féin a chur in iúl ar shlí eile ar fad agus em, agus an leabhar sin á scríobh agam, tagann an leabhar sin [‘an dán sin’ a bhí i gceist aige a rá] as An Fear Marbh agus em dheineas iarracht m’athair a chur in iúl sa leabhar ach dheineas iarracht chomh maith seans éigin a thabhairt do m’athair é féin a chur in iúl, agus b’fhéidir ar shlí amháin, b’fhéidir gurb é m’athair atá ag labhairt ansan, á rá, tánn tú chomh glic, ag cur síos orm is gach rud, ach abair liom, you know, agus gur gur saghas ag labhairt thar n-ais liom atá m’athair ansan.
Tosnaíonn an an cnuasach ar fad leis an mbriathar ‘tá’ agus críochnaíonn sé ar deireadh leis an mbriathar ‘tá’. Is ciorcal é, mar a déarfá, agus istigh ansan in áit éigin tá an t-athair agus an mac an t-am ar fad saghas ag dul timpeall agus timpeall ar a chéile agus b’fhéidir gur theastaigh uaim é sin a chur in iúl. Ní, ní, braithim nach mise ar fad atá ag labhairt ach m’athair atá ag labhairt ansan, saghas ag cur ag cur smacht éigin orm, mar a déarfá, you know, so sin an rud a bhí ar siúl ansan agam, is dóigh liom.